An ontology-based process for domain-specific visual language design

• Ano de defesa: 2017
• Autor(a) principal: Teixeira, Maria das Graças da Silva
• Tipo de documento: Tese
• Tipo de acesso: Acesso aberto
• Idioma: eng
• Instituição de defesa: Universidade Federal do Espírito Santo; BR; Doutorado em Ciência da Computação; Centro Tecnológico; UFES; Programa de Pós-Graduação em Informática
• Palavras-chave em Português: Concrete syntax; Design process; Domain-specific visual modeling language; Language engineering; Visual Notation; Engenharia de linguagem; Linguagem de modelagem visual específica de domínio; OntoUML (Linguagem de modelagem padrão); Física das notações (PoN); Ontologia fundamental unificada (UFO); Notação visual; Linguagem de programação (Computadores) - Sintaxe; Ciência da Computação; 004
• Link de acesso: http://repositorio.ufes.br/handle/10/9873

In het domein van de conceptuele modellering wordt er steeds meer aandacht besteed aan visuele domeinspecifieke modelleertalen en hoe deze talen ondersteuning kunnen bieden bij het representeren van een bepaald domein voor verschillenden belanghebbenden. Bijgevolg is er een absolute noodzaak aan richtlijnen die men kan volgen bij het ontwikkelen van deze domeinspecifieke modelleertalen. Bestaand onderzoek voorziet een aantal richtlijnen maar deze focussen meestal op de abstracte syntax van deze talen en niet op de visuele aspecten (concrete syntax) van deze talen. Er is nochtans een absolute noodzaak aan richtlijnen specifiek voor de ontwikkeleng van de concrete syntax want deze heeft een significante impact op de efficiëntie van de communicatie en probleemoplossende eigenschappen van de met deze talen ontwikkelde conceptuele modellen. De meest gebruikte theorie voor de evaluatie van de concrete syntax van een visuele modelleertaal is de Physics of Notations(PoN). PoN definieert een verzameling principes die men kan gebruiken voor de analyse en ontwerp van een cognitief effectieve visuele notatie voor een modelleertaal. PoN heeft echt ook een aantal tekortkomingen: i) het bevat geen methode die aangeeft hoe de principes moeten gebruikt worden en ii) het helpt niet bij het ontwikkelen van symbolen die overeenstemmen met het domein. In dit PhD project wordt de Physics of Notations Systematized (PoN-S) ontwikkeld en voorgesteld als een oplossing voor de eerste tekortkoming van PoN. PoN-S voorziet een sequentiële set van activiteiten en geeft voor elke activiteit aan welk principe moet worden gebruikt. Bovendien voorziet het ook een groepering voor de verschillende principes die de gebruiker moet helpen bij het gebruik. De tweede tekortkoming wordt in dit PhD project opgelost door gebruik te maken van foundational ontologies. Foundational ontologies worden gebruikt voor het verbeteren van de kwaliteit van zowel de abstracte syntax van een modelleertaal als ook voor het rechtstreeks verbeteren van het conceptueel model. In dit doctoraat wordt het onderzoek van Guizzardi (2013) en meer specifiek het onderzoek rond UFO gebaseerde ontologische richtlijnen gecombineerd met de eerder ontwikkelde verbetering van PoN. Dit resulteert in de Physics of Notations Ontologized and Systematized (PoNTO-S), een systematisch ontwikkelingsproces voor de concrete syntax van visuele modelleertalen waarbij ook rekening wordt gehouden met de ontologische betekenis van de abstracte syntax. Het onderzoek dat uitgevoerd werd in het kader van dit PhD project stemt overeen met een Design Science project met verschillende iteraties die resulteren in verschillende Design Science artefacten die ook werden geëvalueerd. Na de ontwikkeling van PoN-S en PoNTO-S werd er één labo experiment uitgevoerd en werden de artefacten ook deels geëvalueerd door gebruik te maken van twee case studies. Deze studies tonen aan dat PoN-D en PonTO-S nuttig zijn tijdens de ontwikkeling van visuele domeinspecifeke modelleertalen.